Alergia pokarmowa i nietolerancja często są mylone, chociaż mają całkiem inny przebieg i czas po jakim występują objawy. Rozpoznanie problemu jest kluczem do poprawy stanu zdrowia i stosowania środków profilaktycznych.
Alergia pokarmowa
Alergia nazywana jest inaczej nadwrażliwością, ponieważ jest to przesadna reakcja organizmu na różne substancje zwane alergenami. Pod ich wpływem następuje reakcja immunologiczna związana z powstaniem swoistych przeciwciał, które po związaniu z antygenem doprowadzają do uwolnienia różnych substancji powodujących stan zapalny, a w niektórych przypadkach nawet do niszczenia własnych komórek. Alergia pokarmowa jest chorobą o charakterze dziedzicznym. Wiele osób przypisuje sobie „uczulenie” na określoną żywność, podczas gdy naprawdę alergia pokarmowa dotyczy 4—8% dzieci i zmniejsza się do 2—4% osób dorosłych. Dla porównania nietolerancja pokarmowa dotyczy nawet 45% dorosłej populacji, podczas gdy tylko 8% dzieci.
Chociaż, że z pozoru czynniki wywołujące reakcje alergiczne i nietolerancje wydają się z pozoru takie same, obie są reakcjami immunologicznymi, to uczestniczy w nich inny rodzaj przeciwciał; odpowiednio IgE dla alergii oraz IgG dla nietolerancji. Odpowiedzi organizmu na te różniące się przeciwciała determinują diagnozę tych schorzeń.
Objawy, rozpoznanie i leczenie
Alergia i nietolerancja różnią się zasadniczo siłą i czasem pojawienia się i ustąpienia objawów. Łatwo rozpoznać alergię pokarmową ponieważ po skonsumowaniu, do 2 godzin, lub nawet w trakcie jedzenia następuje reakcja organizmu. W zależności od postaci alergii i rodzaju pokarmu występuje jeden, lub kilka, z poniższych objawów:
- alergiczny nieżyt nosa
- alergiczne zapalenie jamy ustnej
- nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej
- refluks przełykowy (często współistniejący z astmą)
- ostra alergiczna reakcja błony śluzowej żołądka (bóle w nadbrzuszu i wymioty pojawiające się bezpośrednio po spożyciu pokarmu)
- przewlekła reakcja alergiczna żołądka i dwunastnicy (przewlekłe objawy dyspeptyczne)
- ostre i przewlekłe zaburzenia jelitowe, biegunki
- nieżyt ucha środkowego
- nieżyt krtani
- astma
- zmiany skórne (rumienie, grudki obrzękowe, bąble pokrzywkowe)
- atopowe zapalenie skóry
- obrzęk naczynioworuchowy
- wstrząs anafilaktyczny,
Reakcje te najczęściej mają gwałtowny i widoczny przebieg, w niektórych przypadkach zagrażający życiu. Objawy następujące zaraz po spożyciu określonego pożywienia umożliwiają szybką diagnozę i podjęcie działań, np. przez stosowanie diety, przyjmowanie leków przeciwhistaminowych.
W przypadku objawów nietolerancja pokarmowa jest trudniejsza do rozpoznania. Objawy pojawiają się z opóźnieniem od kilku godzin do 3 dni, działają również dłużej i nieintensywnie. Często osoby dotknięte tą przypadłością nie zdają sobie sprawy, że dolegliwości zdrowotne które przechodzą są powiązane z pożywieniem. Zwykle są to często powtarzające się objawy:
- migreny,
- zespół przewlekłego zmęczenia,
- zaburzenia snu,
- obrzęki dłoni, stóp i stawów.
Aby uniknąć dolegliwości, tak jak w przypadku alergii, trzeba stosować dietę wykluczającą szkodzącą substancję. W tym celu trzeba wykonać test nietolerancji pokarmowej, z pomocą którego rozpoznamy przypadłość, oraz określimy które składniki trzeba wyeliminować z codziennego jadłospisu.
Istnieją również nietolerancje pokarmowe nie związane z reakcją immunologiczną, ale z brakiem odpowiednich enzymów trawiennych. Charakteryzują się objawami gastrycznymi: gazami, wzdęciami brzucha, kurczowymi bólami brzucha i obfitą biegunką, które następują od 30 minut do 2 godzin po spożyciu. Są to:
- nietolerancję laktozy
- nietolerancję skrobi
- wrodzony niedobór sacharazy
- nietolerancja fruktozy
- nietolerancja glutenu
- nietolerancja alkoholu
- nietolerancja wybranych typów błonnika
- nietolerancja niektórych dodatków do żywności takich jak wzmacniacze smaku czy konserwanty.
Testy na nietolerancję pokarmową
Jak zostało wykazane, o ile alergia pokarmowa jest łatwa do zauważenia oraz mimo wszystko rzadko spotykana, to nietolerancja pokarmowa często długo jest niezdiagnozowana, mimo dużej szansy wystąpienia i obniża komfortowi życia przez nawracające dolegliwości. Dlatego warto jest sprawdzić, czy i jakie, pożywienie przypadkiem nam nie szkodzi. Najlepszy do tego jest domowy, szybki test na nietolerancję pokarmową.