Zespół objawów chorobowych, które są wynikiem przewlekłego braku zaopatrywania w tlen i substancje odżywcze komórek mięśnia sercowego.

Zaburzenie równowagi pomiędzy zapotrzebowaniem a możliwością ich dostarczenia, pomimo wykorzystania mechanizmów autoregulacyjnych zwiększających przepływ przez mięsień sercowy, zwanych rezerwą wieńcową, doprowadza do niedotlenienia zwanego również niewydolnością wieńcową. Konsekwencją tego może być dusznica bolesna bądź zawał mięśnia sercowego.

Najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej serca jest miażdżyca tętnic wieńcowych. Blaszka miażdżycowa utworzona w naczyniu upośledza przepływ wieńcowy krwi. W odpowiedzi na chwilowe niedokrwienie w sercu zachodzi zjawisko tzw. hartowania mięśnia sercowego przez niedokrwienie, które polega na utrzymywaniu się przez okres około 1-2 godzin po incydencie niedokrwienia zwiększonej tolerancji na ewentualne następne niedokrwienie.

Jest to najskuteczniejsza obrona na dzień dzisiejszy przed incydentami niedokrwienia. Niestety jest on skuteczny tylko podczas niedokrwienia krótkotrwałego. W przypadku niedokrwienia które trwa kilkanaście minut dochodzi do tzw. ogłuszenia mięśnia sercowego. Objawia się to upośledzeniem czynności mechanicznych mięśnia sercowego, które może nawet trwać kilka tygodni.

Niedokrwienie które trwa dłużej niż 20 minut prowadzi do martwicy mięśnia sercowego czyli do zawału. Wyróżnia się trzy przedziały zwężeń tętnic wieńcowych, przy stabilnej dławicy piersiowej, które mają znaczenie dla wizerunku choroby:

  • Zwężenie nieistotne – zwężenie światła tętnicy wynosi <50%, pole przekroju zmniejszone <75%; stabilna blaszka miażdzycowa, która nie powoduje objawów; rezerwa wieńcowa i spoczynkowy przepływ wieńcowy pozostają bez zmian.
  • Zwężenie istotne – zwężenie światła tętnicy wynosi 50-80%, pole przekroju zmniejszone o 75-90%; rezerwa wieńcowa jest zmniejszona, dlatego wysiłek fizyczny może dawać objawy dławicy piersiowej
  • Zwężenie krytyczne – zwężenie światła tętnicy >80%, pole przekroju zmniejszone o >90%. W spoczynku występują już objawy dławicy.

Choroba niedokrwienna serca w ramach prewencji wymaga modyfikacji czynników ryzyka:

  • propagowanie zdrowego trybu życia
  • walka z paleniem papierosów i spożywaniem alkoholu
  • zmniejszenie spożycia tłuszczów
  • obniżenie spożycia węglowodanów
  • zwiększenie spożycia produktów, zbożowych, błonnika
  • duże spożycie warzyw i owoców
  • zwiększenie spożycia ryb jako źródło białka
  • ograniczenie spożycia mięs tłustych zwłaszcza wieprzowiny.